Nelly Haelterman over haar collectie

nieuwjaarsbrieven...

Het is een rijke traditie in Vlaanderen: op 1 januari wensen kinderen en kleinkinderen hun ouders, peter en meter een zalig en gelukkig nieuwjaar door middel van een nieuwjaarsbrief die ze dan voorlezen.
Nelly heeft op dit ogenblik meer dan vierduizend exemplaren in haar bezit. De oudste dateren van 1851, 1852, 1853 …

… en ze heeft ook een kopie van een brief uit 1746, waarvan het origineel (spijtig voor haar) in het archief van de familie bewaard blijft.

De verzamelmicrobe sloeg bij Nelly zes jaar geleden toe. Op zolder, waar vaak vergeten schatten liggen te wachten, vond ze de nieuwjaarsbrieven van haar eigen kinderen terug. Ze vond het zonde om die weg te gooien en meteen werd de eerste stap gezet om een collectie te beginnen.

Via het radio 2 - programma "De grote beer" kwam Nelly in 1999 in contact met Emiel De Neef, die haar 10 mooie brieven uit de jaren '30 bezorgde. Fraaie, heel goed bewaarde exemplaren! En dan is dat stilaan gegroeid. Ze plaatste kleine advertenties in dag- en weekbladen, bezocht rommelmarkten en ruilbeurzen ….
En het resultaat tot op vandaag: 4739 stuks!

Als je zoveel brieven over een periode van anderhalve eeuw bekijkt, dan merk je toch een grote evolutie. Vanaf de 19de tot het begin van de 20ste eeuw getuigen de brieven meer van een bourgeoismentaliteit en zijn ze vooral in het Frans opgesteld.

Vele zijn duidelijk niet door kinderen geschreven, daarvoor is het handschrift veel te mooi, haast kalligrafisch.
Nu zie je meer het kinderlijke schrift in balpen. Voorlopig hebben we nog geen computergefabriceerde brieven, wel gekopieerde en getikte. Die laatste zijn veelal van kleintjes die nog niet of onvoldoende kunnen schrijven.

De oudere brieven zijn ook luxueuzer met uitklapbare engeltjes bij voorbeeld. Je merkt er meer uiterlijke tekenen van een geloofscultuur met voorstellingen van Jezus, het Heilig Hart, Heilige Theresia, Sint Antonius, enz. Ook inhoudelijk komen meer waarden als respect voor de ouders en het geloof op de voorgrond.

De nieuwjaarsbrieven van de jaren '50-'60 doen Nelly terugdenken aan haar eigen jeugdjaren, en voor de brieven uit deze periode heeft ze een lichte voorkeur.

In de jaren '70 blijken nogal wat brieven zelf gemaakt door de kinderen of door de juf, laat het ons de creatieve periode noemen … Vanaf de jaren '80 duiken de stripfiguren op. En even later de brieven zoals wij die nu kennen in 2003.

Het schrijven van nieuwjaarsbrieven is een bijna uitsluitend Vlaamse aangelegenheid (hier en daar in Wallonië vind je ze ook nog). Nergens in de omringende landen kom je ze tegen! Maar dat het een ingeburgerde traditie is die niet zou mogen verloren gaan, bewijzen de vragen van uitgeweken Vlamingen aan ons adres in de periode rond nieuwjaar vanuit Oostenrijk, Australië …

Oproep: heb je nog nieuwjaarsbrieven liggen op zolder, in één of andere kast en je wil ze kwijt: gooi ze niet weg maar bezorg ze aan een gedreven verzamelaarster die ze met de beste zorgen zal bewaren in haar collectie!