Bidprentjes

Klik op de afbeeldingen voor vergroting van de foto of extra foto's

Op 23 april 2023 hielden Gert en Mans van der Schoot een tentoonstelling met hun verzameling bidprentjes op de verzamelbeurs in Eerde.

Wij nodigden Gert uit voor de jubileumbeurs die wij in januari in Eerde hielden omdat hij al 42 jaar lid is van De Verzamelaar. Tijdens die beurs vroeg hij aan een paar bestuursleden of wij bidprentjes toe wilden voegen aan de speciale verzamelbeurs die wij altijd op de 1e zondag van september houden. Gert is heel wat jaren lid geweest van de Stichting Devotionalia. Die stichting gaf een paar keer per jaar een blad uit over devotionalia en ze organiseerden ook verzamelbeurzen. In januari 2023 werd deze stichting opgeheven door de afnemende belangstelling voor devotionalia en het afnemende aantal bezoekers van beurzen. In oktober 2022 werd in Veldhoven de laatste devotionaliabeurs van Nederland gehouden. Wij beloofden ons best hiervoor te doen als hij dan ook een keer een tentoonstelling zou willen houden met zijn verzameling.

Gert is al heel jong begonnen met het verzamelen van postzegels. Die verzameling heeft hij nog steeds, maar hij is er niet veel meer mee bezig. De verzameling bidprentjes is eigenlijk van zijn vrouw, Mans. Zij is ongeveer 30 jaar geleden begonnen met het verzamelen van bidprentjes. De tante van Mans had een aangenomen dochter die in het klooster ging. Als je in het klooster gaat moet je afstand doen van je wereldse bezittingen. Deze vrouw had een paar hele mooie boeken met bidprentjes en ansichtkaarten. Mans kreeg deze boeken omdat haar man postzegels verzamelde en omdat er mooie postzegels op de kaarten zaten. In de albums zaten bidprentjes en kaarten van het Brabants dorpsleven, maar ook best veel Duitse kaarten, want de vrouw was uit Duitsland afkomstig.

Gert en Mans vonden het zonde om de postzegels van de kaarten af te halen en besloten de albums te bewaren zoals ze waren. In de loop der jaren is de verzameling flink uitgebreid. Inmiddels hebben Mans en Gert een kamer vol met ansichtkaarten, bidprentjes en boeken over Brabantse dorpen in ansichtkaarten. Ze hebben zeker 50 ordners vol met bidprentjes en ook heel veel dubbelen.

Een bidprentje (of gedachtenisprentje) wordt uitgegeven na de dood van een persoon. Volgens Gert is het bidprentje uit de katholieke kerk afkomstig en in het verleden werden die prentjes voornamelijk in Zuid-Nederland uitgegeven. Op het bidprentje staan de naam van de persoon en de geboorte- en sterfdatum en plaats. Daarnaast zitten er ook heel veel devotieprentjes in de verzameling van Gert en Mans. Ook bij allerlei andere sacramenten zoals doop, vormsel of het toetreden tot het priesterschap werden prentjes uitgegeven. Soms ook voorzien van een gebed. Ook werden er wel eens prentjes uitgegeven om geld in te zamelen, bijvoorbeeld voor onderhoud van de kerk of voor de advent.

Gert vertelde dat er vroeger vaak 2 bidprentjes werden uitgegeven als iemand van aanzien overleed. Op 1 prentje (dat in de kerk werd uitgereikt) stond een religieuze afbeelding. Op het 2e prentje dat alleen aan familie werd uitgereikt stond de afbeelding van de overledene. De afbeelding hiernaast laat zo'n bidprentjes zien. De bidprentjes werden in 1944 uitgegeven voor het overlijden van Marinus Gerardus Aarts. De tekst op de andere zijde van het bidprentje is voor beide prentjes gelijk.

Toen ik Gert en Mans vroeg naar het oudste bidprentje in hun verzameling vertelden ze dat dat een bidprentje was uit 1791 (zie afbeelding rechtsboven). Al snel hadden ze het prentje gevonden in de map. Toen ik de tekst ging lezen daagde me al snel dat het prentje toch niet zo oud was als gezegd werd. Het prentje is ter nagedachtenis aan de heer Petrus van Cuijck die tijdens zijn leven medisch dokter was in Oirschot en al op 27- jarige leeftijd overleed op 27 december 1791. Maar even later wordt op hetzelfde prentje ook gevraagd om te bidden voor de ziel van zaliger Maria Vissers die op 7 januari 1843 overleed op 78-jarige leeftijd. Het is mij niet duidelijk wat de relatie is tussen beide personen.

Er zitten ook diverse bijzondere dingen in de verzameling van Gert en Mans. Zo hebben zij onder andere een lijst met daarin een soort grote bidprent (afmeting ongeveer 55 x 40 cm). Het schilderij is gemaakt voor het overlijden van Ardina Verstappen die op 10 januari 1894 overleed. De prent heeft een kanten rand en is rijkelijk versierd. In het midden bovenaan staat een foto van Ardina met een Brabantse poffer op. Gert en Mans hebben een album vol met allemaal bidprentjes van boerinnen met een poffer op, ongeveer 300 stuks. Alleen als je in goeden doen was kon je een poffer dragen en hoe groter de poffer hoe rijker je was.

Ook hebben zij een prachtig album dat helemaal vol zit met devotieprentjes die allemaal kanten randjes hebben. De devotieprentjes zijn van papier maar de rand is versierd met openingen zodat het op kant lijkt. Deze prentjes zijn zeer kwetsbaar.

Als dit verhaal in De Verzamelaar verschijnt dan is de tentoonstelling al geweest. Maar verzamelaars van bidprentjes zijn dus van harte welkom om op de speciale verzamelbeurs van zondag 3 september 2023 te komen ruilen met Gert en Mans van der Schoot.

Verzamelbeurs
Op 23 april 2023 lieten Gert en Mans van der Schoot uit Oirschot hun verzameling bidprentjes zien op de verzamelbeurs in Eerde. Als u nog een aanvulling heeft op deze verzameling kunt u contact met hen opnemen via e-mailadres of via telefoonnummer 06 5351 7657.

Door Hannie van Duijnhoven, secretaresse van de afdeling Zuid Nederland van De Verzamelaar.