Stereofoto's zelf maken en bekijken

Diepte in stereofoto's
De laatste tijd wordt er weer aandacht besteed aan stereofotografie omdat er in de bioscoop af en toe stereofilms gedraaid worden. Ook op medisch- en technisch gebied wordt steeds meer gebruik gemaakt van drie dimensionale beelden.
Vandaar dat ik aandacht vestig op deze aloude eenvoudige methode om diepte te zien in foto's die je zelf gemakkelijk kunt maken.
Om eigengemaakte stereofoto's te bekijken zet je de twee foto's die genomen zijn op een afstand van 65 mm van elkaar ook weer op een zelfde afstand op het scherm of drukt ze af.
Vóór de fotografie bekend was, werden er al stereotekeningen gemaakt.
Het bekijken van driedimensionale fotoparen is een sensatie vanwege het prachtige dieptebeeld dat de werkelijkheid het beste benadert.
Moeilijk is zelf maken niet, het vergt alleen iets meer werk. En, je maakt ze voortaan gewoon zelf met je eigen fototoestel.

Hoe maak je zelf zo'n stereofoto
Iedereen die een foto kan maken, kan ook een stereofotopaar maken. Je moet wel een paar grondregels in acht nemen.

Dit zijn de grondregels:

Hou er rekening mee dat je een afstand bewaart van 1,75 meter of verder vanaf het te nemen object tot je fototoestel. Anders zit je voor het zogenaamde schijnraam en dat geeft meestal geen goede beelden. Een arm of een been wordt bijvoorbeeld veel te lang als die voor het schijnraam zit.
Er mag tussen de opname van de eerste- en de tweede foto niets bewegen wat op het beeld komt. Gebouwen en standbeelden gaan altijd goed, maar bomen, mensen, dieren en ander bewegend spul kunnen aardig dwars zitten.
De tweede foto maak je ongeveer 65 mm rechts van de eerste foto in dezelfde horizontale lijn.
Zorg er voor dat er in het beeld verspreid dingen staan zoals een bosje, een paaltje, een hoopje stenen, enz. dan krijg je coulissenwerking om de diepte aan te geven en dan resulteert dat in een prachtig fotopaar.
Gebruik liefst geen flits als je met één toestel werkt, want de schaduwen kloppen niet. En met een voorzet van Loreo werkt de flits niet op een Nikon D90 en waarschijnlijk andere camera's.
Het maken van de foto's kan, zoals reeds gezegd, met je eigen fototoestel. Je pakt, om het te proberen, een plankje met een rugje er aan en zet er een centimeter verdeling op. Dit plankje leg je horizontaal op een muurtje of iets in die geest, met je fototoestel er op. Je maakt de eerste foto, verschuift ongeveer 65 mm en maakt de tweede foto.
Voila, dat is het.

Afwerken
Nu ga je die twee gemaakte foto's inladen in je computer en naast elkaar zetten. Dat is de eenvoudigste manier om te beginnen. Let er op, de foto met de twee beelden naast elkaar, mag niet breder zijn dan ongeveer 13 cm om te bekijken. Het beeld is wel wat grof door het schermraster, afdrukken is mooier.
Als je er mee verder gaat, dan doe je het gemakkelijker. Je laadt het gratis programma 'StereoPhoto Maker' in via Google, waarmee je de foto's kunt bewerken en samenvoegen. Daarna bekijk je het samengevoegde paar op het scherm.

Het bekijken van een stereofoto
Je ogen kunnen niet divergeren en daarom mag het paar niet breder zijn dan twee maal de oogafstand en dat is ongeveer 13 cm. Nu kun je zien wat je er van gemaakt hebt. Dit kun je doen met een goedkoop kijkertje. Maar je kunt het leren zonder kijker door wat scheel te kijken, of te staren, of door een kaartje met gaatjes (ongeveer 4x4 cm op oogafstand) of twee wc-rolletjes. Als je op een van de laatstgenoemde manieren de foto bekijkt, zie je drie foto's naast elkaar en moet je je concentreren op de middelste.
Een andere methode is de linker foto te spiegelen. Tussen de twee beelden komt een spiegel met de spiegelkant naar de linker foto gericht. Dan kijk je met je linkeroog in de spiegel en je rechteroog op het rechter plaatje. Bij deze methode mag het fotopaar groter zijn, wat een voordeel is. Om nog grotere beelden te bekijken, bijv. op een scherm of TV, zijn er speciale kijkers in de handel. Er zijn in Nederland enkele adressen die kijkers verkopen (zie internet), de goedkoopste is 3,95 euro.
Denk er wel om dat je een kijkertje koopt voor het bekijken van een stereofotopaar, twee foto's naast elkaar dus. Er zijn tegenwoordig diverse soorten stereobrillen en kijkers op de markt met een ander doel.

Voorbeeld van een stereofoto

Jammer, maar met alle genoemde methoden is het niet mogelijk met meer dan één man tegelijk te kijken.
Je kunt de stereofoto uitprinten en dan is hij zeker mooier dan op het scherm. En, door een paar kijkertjes te kopen, kun je de uitgeprinte foto's laten rouleren.

Waarschuwingen / tips:

Laten afdrukken via een afdrukcentrale geeft dikwijls geen goede resultaten, dus niet doen. De fotokwaliteit is goed, maar het formaat is niet goed gevuld.
Oude stereokaarten werden door sommige uitgevers gebogen in de handel gebracht. Dat hield verband met de mindere kwaliteit van de toenmalige lenzen. Gebogen kaarten gaven een iets beter beeld.

Nog meer gemak
Om ver af te fotograferen mag je de afstand tussen de te nemen foto's veel groter maken dan 65 mm, maar dan wordt het experimenteren.

Nog een voorbeeld van een stereofoto

Voor het gewone werk is het gemakkelijker plaatjes te schieten met twee aan elkaar gebouwde toestelletjes. Zelfs met een mechanische koppeling kun je een heel eind synchroon komen. Denk er bij het kopen van de twee toestelletjes om dat er een statiefmoer aan zit op een goede plaats. Die heb je nodig om de twee toestellen aan elkaar te verbinden. Ook mag de USB-aansluiting niet aan de kant bij de statiefmoer zitten. In verband met frame constructie ook kijken waar de flits zit.
Bij de toestellen Ixus 185 zit de accu onderaan bij de statiefmoer. Dus om op te laden altijd de twee toestellen losschroeven. Daar er veel foto's op een lading kunnen worden geschoten moet dat gelukkig niet dikwijls gebeuren.
Ik gebruik altijd staande foto's, ik meen dat je dan minder moet aanpassen voor de breedte van de foto's.
Er zijn stereofototoestellen in de handel, maar daarmee is het resultaat van sommige maar matig, heb ik gelezen. Kijk dus uit wat je eventueel koopt.
Bouw je twee toestellen aan elkaar, dan is de kwaliteit van de foto's afhankelijk van de lenzen van de toestellen. Maar het blijft goedkoper dan een stereotoestel te kopen.
Er zijn ook voorzetlenzen te koop. Die kun je monteren op een spiegelreflex met verwisselbare lens. Dat heeft één groot voordeel, en wel dat de sluiter altijd synchroon is. Maar dikwijls heb je op de foto een smalle soft focus rand in het midden en/of aan de rand, die heel storend is. Uiteraard kun je die wegwerken, maar dat geeft beeldverlies. Ook heb je slechts een beeld met de kwaliteit van de lenzen in het voorzetstuk en dat is meestal minder dan de lens van het toestel waar je mee werkt.

Als je bovenstaand beeld op ongeveer 12 cm breed in stereo bekijkt zie je de juiste maten voor de diepte om zelf iets te tekenen. Met de maat van 60 mm kom je voor het schijnraam.
Wil je in plaats van een foto een tekening maken met diepte erin dan moet je gemakshalve met bovenstaande maten werken. Mijn ervaring is als je de tekeningen groter maakt je moeilijkheden hebt om de juiste onderlinge afstandsmaat voor de getekende beelden te bepalen.
Het schijnraam is een denkbeeldig raam, niet te zien dus. Maar op een foto waar je voor het schijnraam gewerkt hebt, is alles voor dat schijnraam uitgerekt en meestal storend.
Heb je de smaak van stereo fotograferen te pakken en je wilt met één fototoestel werken, dan gebruik je een schuifje om het toestel te verschuiven en de tweede foto te maken. Zo'n schuifje maak- of koop je en dan kun je niet alleen op 65 mm werken, maar ook op andere tussenruimten.
Daar zit een voordeel aan, als je bijvoorbeeld een bloem wilt fotograferen die op 60 cm staat dan moet je het toestel voor de tweede foto maar 2 cm verschuiven. Het toestel moet uiteraard op een statief geplaatst worden. Er is een stelregel dat je voor iedere 30 cm afstand object/toestel 1 cm moet verschuiven tot je aan 6,5 cm bent. Om op verdere afstand in stereo te fotograferen kun je een langere schuif gebruiken.

Deze schuiven zijn alle drie gemaakt om het toestel verticaal te bevestigen.

Met dit epistel hoop ik een bijdrage geleverd te hebben tot instandhouding en uitbreiding van de mooie hobby Stereofotografie.

Kijk ook even op www.stereofotografie.nl van de Nederlandse vereniging voor stereofotografie. En via Marktplaats zijn veel stereofoto's en oude kijkers te koop.

J.L. Platteeuw - e-mail