Klik op de afbeeldingen voor vergroting van de foto of extra foto's

LEGO test steentjes uit Nederland

Waar komen deze aparte LEGO steentjes vandaan, waarom zijn het altijd 2x4 blokjes. Waarom weet LEGO hier zelf niets over en nog veel meer vragen over een van de bekendste soorten speelgoed ter wereld.

Zolang ik mij kan herinneren werd er bij ons thuis met LEGO gespeeld. In mijn hoofd hadden wij heel veel en speelde wij er altijd mee. Echter toen ik in ongeveer 2000 mijn LEGO ging halen bij mijn ouders, bleek het om niet veel meer dan een volle schoenendoos te gaan.
Dit was ook de tijd dat wij aan kinderen begonnen en ik wilde wat oude sets compleet maken. Ik zocht online en na enig zoeken vond ik BrickLink, een super plek om enkele LEGO stukjes te kopen.
Wereldwijde verkoop en er was van alles van LEGO te vinden, dus ik maakte enkele oude sets compleet. Maar van het een kwam het ander en binnen de kortste keren stond mijn huis vol met LEGO. Erg leuk, maar ons huis was niet zo groot, dus ik besloot te minderen en wat te verkopen.
Rond deze tijd, 2004, vond ik bij toeval twee transparante rode 2x4 steentjes van LEGO die in geen enkele set voorkwamen. Waar kwamen deze steentjes dan vandaan, mijn zoektocht die nu al bijna 20 jaar duurt was begonnen.

Online was nog nauwelijks iets te vinden en door veel zoeken en het volgen van kleine sporen vond ik nog enkele steentjes die niet uit sets kwamen. Het enige dat naar voren kwam was dat de steentjes Bayer test steentjes genoemd werden. Naar het Duitse chemieconcern Bayer, van de aspirine en de heroïne!
Nu had ik een naam en een spoor om te volgen, maar het zou nog vele jaren duren voor ik bewijs had. BrickLink was een hulp, want daar zaten meer mensen die ook in het verleden van LEGO doken. Wel verzamelde de meeste een andere tijd, andere stukjes of oude sets.
Mijn plan was om te stoppen met alles van LEGO te willen verzamelen en mij te richten op 2x4 blokjes. Dat scheelde een hoop ruimte en hoeveel steentjes konden dat er nu zijn?

Heel langzaam kwamen er 2x4 steentjes binnen, meestal 1 of 2 tegelijk, maar een enkele keer ook per kilo. In deze tijd schreef ik het op BrickLink altijd als ik iets aparts nieuws gevonden had. Hiermee kwamen er enkele verzamelaars bij, ik had mijn eigen monster gecreëerd. Deze verzamelaars gingen ook op zoek en dit betekende dat er meer gevonden werd, maar ook dat er minder bij mij terecht kwam en de prijzen omhoog gingen.


*Tentoonstelling in LEGiO museum in Grootegast*

Herkennen van test steentjes

Nederlandse test steentjes zijn meestal te herkennen aan de G aan de binnenkant.
Of aan de 2 x A B C D op de noppen en F1 tot F4 aan de binnenkant.

Letter G (rechtsboven) aan de binnenkant

Letter A, B, C of D (rechtsboven en linksonder) op de noppen

Tekst F2 (rechts) aan de binnenkant

Voor andere landen zijn er verschillende tekens aan de binnenkant, zoals bv een K voor Bayer Duitsland.
Maar het is vaak een combinatie en/of plaatsing van letters en cijfers.
Het vinden van zulke steentjes begint vaak door de aparte kleuren, die niet standaard LEGO kleuren zijn.

Rond 2010 kocht ik van een Nederlander test steentjes die uit Nederland zouden komen. Er was echter geen concreet bewijs en deze steentjes belandden in de Bayer bak, een soort verzamel bak voor steentjes waarvan ik niet wist hoe en wat.
Het balletje was wel gaan rollen dat er mogelijk meerdere fabrieken test steentjes hadden gemaakt.
En rond 2012 was er een Duitse verkoper die steentjes verkocht van zijn vader die bij BASF had gewerkt. Nu ik zeker wist waar sommige steentjes vandaan kwamen, kon ik gaan kijken of er sporen op de steentjes te vinden waren. Ik had al wel een rangschikking gemaakt op logo, materiaal et cetera, maar nu had ik meer aanwijzingen. Mijn ene grote verzameling Bayers werd nu in tweeën gedeeld, Bayer en BASF. Intussen waren er ook steentjes uit Denemarken zelf gekomen. Gelukkig had ik oude foto's bewaard van verschillende partijen steentjes die ik had gevonden. Via die foto's kon ik zien welke steentjes bij elkaar gevonden werden en zo verder.

Enkele steentjes uit Engeland arriveerden, compleet anders dan mijn Duitse steentjes.
Italië leverde er ook een paar en de Nederlandse steentjes begonnen steeds meer bewijs te krijgen. Weer haalde ik mijn oude foto's erbij en keek welke partij steentjes ik in Nederland had gekocht.
Deze kon ik weer koppelen met steentjes die ik later in Nederland had gevonden. Ze hadden dezelfde kenmerken en waren van dezelfde 3 soorten. Inmiddels had ik honderden steentjes in mijn verzameling, meer dan ik ooit verwacht had te vinden.
Ik had verzamelaar vrienden over de hele wereld en het aantal steentjes stroomde gestaag door. Mijn verzameling kwam op enkele LEGO gerelateerde websites en stond zelfs in Duitsland op een beurs.

Helaas miste ik her en der steentjes doordat andere verzamelaars sneller waren of meer geld hadden. Maar ik had geduld en verzamelde rustig verder. De Nederlandse steentjes waren echter moeilijk te vinden en dat deel groeide langzaam. Tot ik in 2021 een mailtje kreeg als antwoord op mijn advertentie op marktplaats. Deze man vertelde dat zijn opa bij Marbon in Amsterdam had gewerkt. Hij had van zijn opa een heleboel steentjes gehad over de jaren, of ik interesse had?
Op een zaterdag ben ik vol enthousiasme naar deze mensen toe gereden. We hadden een heel gezellig gesprek en ik hoorde verhalen over zijn opa en de steentjes. Ik kon hen ook nog wat vertellen en naar een paar uur vertrok ik weer naar huis. Met in mijn auto kilo's Nederlandse test steentjes, ik was super blij. In één keer was mijn verzameling Nederlandse test steentjes vertienvoudigd.


*Een bord vol LEGO test steentjes*	*Nederlandse LEGO steentjes*

En het mooiste moest nog komen. Een van mijn verzamel vrienden, Richard is eigenaar van het Nederlandse LEGO museum in Grootegast. Hij vroeg of ik een korte tentoonstelling wilde maken met mijn test steentjes. En zo belandde mijn verzameling voor 3 maanden in het LEGiO museum.

Vragen die nog beantwoord moeten worden:

Ik zou heel graag eens spreken met iemand die destijds bij Marbon "Borg-Warner" heeft gewerkt.
De tijd dringt, want de meeste van deze mensen zijn inmiddels op leeftijd en velen zijn al overleden.
Hoe zag de machine eruit waarop de test steentjes gemaakt werden?
Waarom zoveel kleuren?
Zijn er bijvoorbeeld foto's et cetera van deze tijd, graag zou ik die voor mijn verzameling hebben.
Alles wordt gedeeld met de LEGO community en het LEGO museum in Grootegast.

Voor veel meer foto's zie: www.flickr.com/photos/maxx361

Michel Kroes (e-mailadres

Interview: Madelèn Essens